Në datat 6 dhe 7 qershor 2024, znj. Elsa Toska, gjyqtare dhe përfaqësuese e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë në Rrjetin e Gjykatave Supreme (SCN) – platformë komunikimi mes gjykatave kombëtare dhe GJEDNJ -së, mori pjesë në forumin e 7-të të këtij Rrjeti me temë " Gjykatat kombëtare dhe sfidat e zgjidhjes së konflikteve gjyqësore mbi ndryshimet klimatike".
Në këtë takim u diskutua mbi vendimet e GJEDNJ-së në shumë çështje mjedisore, të lidhura me rreziqet mjedisore, dëmet, aktivizmin ekologjik, si dhe masat që duhen ndërmarrë nga shtetet përkatëse. Po ashtu, edhe gjykatat kombëtare prezantuan jurisprudencën e tyre në këtë kontekst. Jurisprudenca e gjykatave Gjermane, Holandeze, Angleze, dhe Iralndeze zuri vendin kryesor në prezantimet respektive.
Gjatë diskutimeve dhe shkëmbimit të eksperiencave mes pjesëmarrësve,fjalimet u fokusuan në tema të tilla si: çfarë sfidash hasin gjykatat në zgjidhjen e konflikteve gjyqësore mbi ndryshimet klimatike? Si ndërthurren instrumentet ndërkombëtare dhe legjislacioni kombëtarme mbrojtjen e mjedisit? Cilat standarde zbatohen në varësi të rastit dhe natyrës së çështjes? Si duhet të qasen gjykatat ndaj legjitimimit të subjekteve iniciues të proceseve gjyqësore mbi ndryshimet klimatike? Cili grupim i përfaqëson interesat e brezave të ardhshëm në çështjet mjedisore? Po për individët, si viktima reale dhe potenciale, deri ku duhet shtrirë legjitimimi? A ka kufizime në aktivizmin gjyqësor në kontekstin e këtyre çështjeve? Sa përbën çështje politike dhe deri ku konsiderohet çështje gjyqësore një mase mjedisore? Si vlerësohet rrisku mjedisor dhe çfarë roli kanë ekspertët mjedisorë? Nisur nga natyra globale e ndryshimeve klimatike dhe së drejtës për mjedis të shëndetshëm u nënvizua rendësia e harmonizimit të standardeve gjyqësore në forcimin e të drejtave te njeriut.
Si konkluzion, u ritheksuase e drejta për mjedis të shëndetshëm është e drejtëe lidhur dhe e ndërvarur me të drejtat e tjera të njeriut. Ushtrimi i rolit thelbësor të gjykatave kombëtare në vendosjen e standarteve përmes interpretimit të konventave dhe legjislacionit kombëtar për ndryshimet klimatike dhe mbrojtjes së një mjedisi të shëndetshëm, si dhe referimi tek jurisprudenca e GJEDNJ-së,mund dhe duhet të garantojnë mbrojtje efektive gjyqësore në nivel rajonal dhe global.
